Iedere dag wordt er nieuws gemaakt en gedeeld. Tussen al dat nieuws zitten ook veel neppe en verzonnen verhalen. Dat heet 'fake news' of nepnieuws. Soms kan het best moeilijk te zijn om te zien wat nu echt is en wat niet. Waarom ontstaat dit fake news, en hoe herken je het?

Waarom ontstaat er fake news?

Fake news is nieuws dat echt lijkt maar het niet is. Vaak is het doel satire of een grap, maar het kan ook serieuzer zijn: met fake news kun je bijvoorbeeld ook je tegenstander zwart maken. En steeds vaker verdienen bedrijven geld aan clicks en de advertenties die je naast het nieuwtje ziet staan. Ze fabriceren daarom berichten die mensen nieuwsgierig maken.

Of wat dacht je van rage-bait. Filmpjes op TikTok en insta die bedoelt zijn om jou boos te maken. Zo zeggen de mensen dingen of doen ze dingen die zo dom of gemeen zijn, dat je niet anders kunt dan commenten. En dat is precies wat zij willen. Het filmpje is expres zo irritant, zodat jij gaat commenten.

Influencers

Influencers zijn bekende personen die mensen beïnvloeden om een product te kopen, vaak via social media. Ze krijgen betaald om reclame te maken maar doen dit op zo'n manier dat je niet altijd doorhebt dat ze reclame maken. Wanneer je denkt dat een influencer enthousiast is over een product ga je het sneller kopen, ook al was diegene misschien niet oprecht. Je hebt dan ook te maken met een vorm van fake news.

De rabbit hole

Je kent het vast wel, je zoekt één filmpje op op YouTube, en er komen allerlei suggesties langs: ‘Dit vind jij vast ook interessant!’ Prima natuurlijk als je zo een nieuwe dingen tegenkomt, maar bij nieuwsonderwerpen, zeker die die op het randje zitten, is dat niet zo onschuldig meer.

Als je die filmpjes aanklikt, krijg je steeds extremere complottheorieën voorgeschoteld op YouTube. Dat heet een rabbit hole, je valt in een gat dat steeds smaller wordt. Je zou het bijna gaan geloven! Wanneer Google 'denkt' dat jij aanhanger bent van bepaalde ideeën, dan zul je weinig filmpjes tegenkomen die het tegenovergestelde beweren. Google 'weet' namelijk precies waar het je blij mee kan maken en zal de zoekresultaten zo sorteren dat jij het snelste ergens op klikt.

Tip: Wis af en toe je geschiedenis op YouTube en begin opnieuw, gebruik de incognito functie, gebruik een andere zoekmachine zoals Duckduckgo of Ecosia.

Tips om fake news te herkennen

Soms is het erg lastig te zien of een nieuwsbericht echt is of niet. Als je een bericht ontvangt, denk dan eerst even na voordat je reageert of het deelt. Het is goed om altijd een beetje achterdochtig te zijn of het bericht wel klopt. Hieronder een paar tips om fake news te herkennen:

• Wees kritisch: wie stuurt het bericht en waarom? Probeer te bedenken wat het doel is van het bericht. Is de afzender een echte persoon? Kan hij of zij geld verdienen aan ragebait of nepnieuws?
• Is het bericht ook te lezen op andere media?
• Staan er originele bronnen bij het bericht? Check deze eens via een zoekmachine!
• Lees niet alleen de titel van een bericht, maar de hele tekst. Soms staan er juist extra spannende titels boven een bericht om je aandacht te trekken
• Zorg ervoor dat je op de hoogte bent van het nieuws. Lees meer dan alleen de sociale media! Nu.nl, de telegraaf en het AD zijn bijvoorbeeld gratis te lezen.
• Wees alert. Bij phishing en hacken proberen mensen je gegevens te stelen. Dat is ook een vorm van nepnieuws
• Als een bericht of filmpje vaak gedeeld is door je vrienden, dan geloof je eerder dat het waar is. Maar dat hoeft niet zo te zijn.
• Op de website van de rijksoverheid staat ook een checklist om nepnieuws te herkennen

Meer informatie

• De informatie uit dit thema komt van de websites: Rijksoverheid.nl , Mediawijs.nl en Isdatechtzo.nl. Je kunt op deze websites meer informatie vinden over het onderwerp.
• Op de website van Factcheckers worden beweringen onderzocht die rond gaan. Hier kun je vaak berichten terugvinden die je misschien wel online hebt gezien.
• Op Isdatechtzo.nl kun je allerlei tips en info vinden over nepnieuws en kun je leren hoe je het kunt herkennen.

Of ga naar ons forum en vertel jouw verhaal!