De mensen in het filmpje hierboven vullen de StemWijzer in. Dat is een test die je kan helpen met beslissen waarop je wilt stemmen als er verkiezingen zijn. En die verkiezingen komen er aan, want op 14, 15 en 16 maart 2022 kan iedereen die 18 jaar of ouder is naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Inwoners van een gemeente stemmen dan op de mensen en partijen waarvan zij vinden dat ze in de gemeenteraad mogen. In dit thema leggen wij je uit hoe het werkt.

Wat is de gemeenteraad?

In de gemeenteraad zitten mensen die samen beslissingen maken over wat er moet gebeuren in hun gemeente. Dit kan gaan over een nieuw sportveld in de buurt of een nieuwe hangplek voor jongeren. Meestal maken de wethouders samen met de burgermeester de plannen. Als de raad het eens is met deze plannen, dan moet een wethouder er voor zorgen dat deze plannen worden uitgevoerd.

Sophia wil de raad in

Sophia Engels wil gemeenteraadslid worden. Daarom staat ze op de kandidatenlijst van de politieke partij D66 in de gemeente Tynaarlo, vlakbij Groningen. Sophia valt behoorlijk op, op deze lijst, ze is namelijk pas 17 jaar oud. Ze vindt het belangrijk dat jongeren zich met politiek bezig houden. “De wereld wordt later van ons. Het is dus belangrijk dat we vroeg beginnen met weten wat er aan de hand is en weten hoe we dat kunnen veranderen, of juist niet,” vertelt Sophia.

Politiek is voor Sophia niks nieuws. “Mijn ouders zijn al mijn hele leven met politiek bezig. Vroeger had ik daar helemaal niks mee, ik vond het saai, maar toen ik wat ouder werd vond ik al die problemen toch wel interessant,” legt ze uit. Via haar ouders kwam Sophia bij D66 terecht: “Iemand uit de partij kende mijn moeder en die belde mij en vroeg: ‘wil je op de lijst?’ Toen dacht ik: ik ga het gewoon doen!”

Welke taken heeft een raadslid?

Er zijn een paar dingen die een raadslid moet doen:

• Spreken voor het volk. De persoon op wie je stemt mag (als zij/hij genoeg stemmen heeft gekregen) jou vertegenwoordigen in de raad. Het is daarom belangrijk dat je weet wat deze persoon belangrijk vindt.
• Bepalen wat er in de gemeente moet gebeuren. De gemeente heeft niet over alles iets te zeggen. Sommige dingen moeten in het hele land hetzelfde zijn, zoals welke vakken er op school gegeven worden.
• Er op letten dat de burgemeester en de wethouders hun werk goed doen. De burgemeester en de wethouders samen worden ook wel het college genoemd.
• Om te weten wat er allemaal in de gemeente gebeurt moeten de raadsleden veel praten met iedereen die in de gemeente woont.
• De raadsleden bepalen ook de begroting. Dat betekent dat de raadsleden bepalen hoeveel geld waar naar toe gaat. Misschien willen de raadsleden wel dat er meer geld gaat naar milieu, en minder naar cultuur, of juist andersom.

Gemeenteraadsleden hebben dus best wat te zeggen. Ook Sophia heeft plannen voor haar gemeente, en dan vooral voor de jongeren in Tynaarlo. “In onze gemeente is er niet echt veel voor jongeren. Er wordt nooit wat georganiseerd en er is geen club of zo. Ik dacht: daar moeten we wat mee” vertelt ze. Sophia heeft al wat ideeën die leuk zouden zijn voor de jongeren in haar gemeente: “Bijvoorbeeld een jongerenfestival, met muziek die wij, als jongeren, leuk vinden.” Is dit in jouw gemeente ook zo? Ga dan vooral eens praten met een gemeenteraadslid! Zij willen graag horen wat er allemaal leeft.

Hoe werken de verkiezingen?

Wie er allemaal in de gemeenteraad mogen wordt bepaald door de mensen die in de gemeente wonen. Dit gebeurt door te stemmen. Iedereen die ouder dan 18 is mag stemmen op een persoon die lid is van een politieke partij. Je krijgt van je gemeente een brief waarin wordt uitgelegd wanneer, waar, hoe en op wie je kan stemmen. Als iedereen heeft gestemd worden de stemmen geteld. Meer stemmen per partij, betekent meer personen van deze partij in de gemeenteraad. Als inwoners heel vaak op één persoon hebben gestemd, heeft deze persoon voorrang op andere personen.

Voor Sophia werkt het net even anders. Een gemeenteraadslid moet namelijk minimaal 18 jaar zijn. Als ze genoeg stemmen krijgt, mag ze dus nog niet meteen de raad in. “Stel dat ik met heel veel voorkeursstemmen wel in de raad zou komen, dan moet er eerst iemand voor mij in de plek. Pas als ik 18 word mag ik er in.”

Hoe werken politieke partijen?

Een politieke partij spreekt voor een groep mensen en wat deze mensen willen. In de partij zitten allemaal mensen die ongeveer dezelfde mening hebben over wat er moet gebeuren en welke plannen er gemaakt moeten worden. Er zijn landelijke partijen, zij doen in meer gemeentes mee én lokale partijen, zij doen maar in één gemeente mee. Elke partij wil weer wat anders. De ene partij is wat meer 'links', terwijl de andere partij iets meer 'rechts' denkt. In de video hieronder wordt uitgelegd wat dit betekent.

Wat kan jij doen?

Misschien ben je al 18 jaar of ouder. In dat geval mag je in maart gaan stemmen! Als je gaat stemmen, probeer je dan in te lezen in de plannen van de partijen om een goede keuze te maken. Ook kun je de StemWijzer invullen op Stemwijzer.nl. Deze website vraagt naar jouw mening en vertelt je welke partij daar het meeste bij past.

Ook als je nog geen 18 bent, kan je je met de gemeenteraadsverkiezingen bezig houden. Er zijn een paar dingen die je kan doen:

• Praat er over met je ouders, vrienden en familie. Gaan zij stemmen? Wat gaan ze stemmen en waarom? Onthoud alleen wel; niet iedereen wil vertellen wat hij gaat stemmen.
• Vul zelf de stemwijzer in. Je mag misschien niet stemmen, maar het kan nooit kwaad om te weten welke partijen bij jou passen en wat zij denken.
• Bekijk de verkiezingsprogramma’s van de partijen in jouw gemeente. Ben je het met ze eens? Welke veranderingen zou jij graag in de gemeente zien?
• Misschien heeft jouw gemeente wel een jongerenraad. In die raad mogen jongeren advies geven over dingen die voor hen belangrijk zijn. Hoe je bij de jongerenraad van jouw gemeente komt is te vinden op de website van jouw gemeente.

Én nog een tip van Sophia: “Als je dit ook maar een beetje interessant vindt en je wil meer weten; doe dat gewoon! De meeste raadsvergaderingen zijn gewoon openbaar. Ga er heen, stel vragen! En als je mag stemmen, doe dat vooral. Het gaat om jou en jouw omgeving. Waarom zou je dan niet je eigen mening geven?”

Waarom pas met 18 jaar stemmen?

In haar blog 'de verantwoordelijke 16 jarige' deed Ronja vorig jaar een pleidooi voor stemrecht op je 16e. In sommige deelstaten in Duitsland gebeurt dit al, dus waarom niet ook in Nederland?

Meer informatie

• Stemwijzer.nl
• Prodemos.nl
• Rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/raadsleden
• Instagram: #jonggestemd