Als je ouder wordt verander je veel. Je lichaam wordt anders en jij wordt meer volwassen. Als je aan het puberen bent zul je misschien wel eens van je ouders hebben gehoord dat je 'hormonaal' bent. Wat bedoelen ze daar mee? Wat doen hormonen met jouw lichaam en gedrag als je in de puberteit zit? En hoe werkt dat eigenlijk?

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn stofjes in je lichaam die je lijf zelf aanmaakt. Zo'n stofje kan iets in je lichaam aanzetten om iets te doen, of juist afremmen. Dat hangt er van af wat jouw lichaam op dat moment nodig heeft.

Zo komen er bijvoorbeeld veel hormonen kijken als je ongesteld wordt, als je groeit, bij het verwerken van je eten en bij je emoties. Hormonen zorgen er ook voor dat je lichaam flink verandert als je in de puberteit komt.

Hormonen bij mannen

Hormonen bij mannen en vrouwen zien er heel verschillend uit. Het bekende 'mannenhormoon' is testosteron. Mannen maken ongeveer 7 milligram testosteron per dag aan. Vrouwen maken ook testosteron aan, maar wel een stuk minder, ongeveer 1 tot 2 milligram per dag.

Tijdens de puberteit zorgt testosteron er voor dat je stem lager wordt (en je waarschijnlijk de baard in de keel krijgt), dat je penis groeit en dat je schaamhaar krijgt. Als de puberteit voorbij is zorgt testosteron vooral dat je lichaam zich kan voorplanten, door bijvoorbeeld sperma te maken.

Hormonen bij vrouwen

Het bekendste vrouwenhormoon is oestrogeen. Als je in de puberteit bent zul je dit hormoon misschien wel haten. Oestrogeen zorgt er namelijk voor dat je een 'menstruatiecyclus' krijgt. Die menstruatiecyclus zorgt er voor dat je ongeveer eens per maand een baby kunt krijgen, maar ook dat je ongesteld wordt.

Ook krijg je dankzij oestrogeen borsten en wordt je vagina iets groter. Oestrogeen zorgt niet voor je schaamhaar. Dat komt, net zoals bij mannen, door testosteron. Ook mannen maken oestrogeen aan, maar wel weinig.

Als je uit de puberteit komt, zorgt oestrogeen voor het soepel houden van je vagina en het maken van baarmoederslijm. Dat klinkt een tikkeltje smerig, maar als je seks wilt hebben of een kind wilt krijgen is dat heel belangrijk.

Vragen en antwoorden over hormonen

Vraag 1: Wat gebeurt er met je hormonen als je de anticonceptiepil slikt?

In de anticonceptiepil zitten hormonen die zorgen dat er geen eicel vrijkomt en de baarmoeder zich niet gaat klaarmaken voor een bevrucht eitje. Ook zorgen die hormonen ervoor dat zaadcellen minder makkelijk in de baarmoeder kunnen komen. Die extra hormonen in je lichaam kunnen voor bijwerkingen zorgen, zoals acne, gewichtstoename, of een sombere stemming. Tenzij je héél veel last hebt van deze klachten, is de anticonceptiepil niet schadelijk voor je lichaam. In de meeste pillen zitten twee soorten hormonen, maar je hebt ook pillen met één hormoonsoort. Welke pil het beste bij jouw lijf past kun je het beste met je huisarts overleggen.

Vraag 2: Wat gebeurt er met je hormonen als je hormoonremmers slikt?

Als iemand er voor of tijdens de puberteit achter komt dat hij of zij transgender is, dan heeft deze persoon de mogelijkheid om hormoonremmers te nemen. Deze medicijnen worden ook wel puberteitsremmers genoemd. De medicijnen zorgen er voor dat je lichaam bepaalde hormonen niet meer gaat aanmaken. Hierdoor zullen mensen die in een vrouwenlichaam zijn geboren, minder snel borsten krijgen bijvoorbeeld, en zal iemand die in een mannenlichaam is geboren niet zo'n zware stem krijgen. Wanneer je stopt met het slikken van de hormoonremmers, gaat je puberteit gewoon weer verder.

Vraag 3: Kan ik hormonen slikken voor grotere spieren?

Om grotere spieren te krijgen slikken sommige mensen 'anabole steroïden', die anabole doen de werking van het hormoon testosteron na. Hierdoor zal iemand die steroïden slikt grotere spieren krijgen. Het nemen van steroïden heeft verschillende nadelen. Het slikken werkt verslavend, vrouwen kunnen er baardgroei van krijgen en mannen kunnen klachten krijgen zoals borstgroei of zelfs onvruchtbaarheid. Als je meer wilt weten hierover, kun je kijken op de website van Jellinek, een website over verslavingen.

Vraag 4: Hoe weet ik of ik genoeg of te veel hormonen aan maak?

Sommige mensen hebben last van hormoonziektes. Dan maakt het lichaam te veel of te weinig hormonen aan. Er zijn heel veel klachten die kunnen wijzen op te veel of te weinig hormonen. Het lastige is dat deze klachten elkaar soms tegen spreken. Zo kan een probleem met je hormonen zorgen voor honger, of juist dat je geen honger hebt. Je kunt zwaarder worden of juist veel afvallen. Andere klachten zijn acne, vermoeidheid of last van je darmen. Als je denkt dat je lichaam te veel of te weinig hormonen aanmaakt, ga dan naar een huisarts.

Hoe puberaal ben jij?

van hormonen wordt je puberaal. Wil jij weten hoe puberaal jij nu eigenlijk bent?

Let op: een testje van 16 vragen kan natuurlijk nooit precies bepalen hoe erg jij in de puberteit zit. Je kent jezelf natuurlijk het beste.

Meer info

• Maak je je zorgen over je eigen hormonen of heb je vragen? Ga dan naar de huisarts of naar je schoolarts. Zij kunnen je vragen beantwoorden of je helpen met problemen.
• Zit je midden in de puberteit? Daar kun je meer informatie over vinden op de website van Sense. Zij hebben informatie over je meisjeslichaam in de puberteit en over je jongenslichaam in de puberteit.
• De informatie uit dit thema over testosteron en oestrogeen komt onder andere van de website allesoverseks.be.
• Denk je na over hormoonremmers of denk je dat je misschien transgender zou kunnen zijn? De informatie over hormoonremmers uit dit thema kun je terugvinden op de website van het Radboud umc. Maar je kunt hiervoor ook altijd naar je huisarts of schoolarts.
• De informatie over de anticonceptiepil uit dit thema komt van de website seksualiteit.nl. Denk je na over de anticonceptiepil of twijfel je over andere anticonceptie? Dan kun je ons thema lezen over anticonceptie. Ook kun je naar de huisarts met al je vragen.
• En natuurlijk kun je je vraag altijd stellen op ons forum!