Wist jij bijvoorbeeld dat je vanaf je 14e mag zweefvliegen? Waarschijnlijk niet. Zo zijn er wel meer voorbeelden van dingen die je wel of niet mag doen vanwege je leeftijd. Ook zijn er dingen die je op sommige leeftijden moet doen of een verantwoordelijkheid die je krijgt. De belangrijkste zaken – en een paar opmerkelijke – hebben we op een rijtje gezet in deze leeftijdsladder.

Wat mag ik als ik tussen 0 en 11 jaar ben?

• Als je geboren wordt, zijn je ouders tot je 21ste jaar verantwoordelijk voor je;
• Je krijgt een Burger Service Nummer (BSN);
• Van 4 tot 11 jaar mag je gratis met de trein meereizen met een volwassene. Je moet dan wel een eigen ov-chipkaart hebben met een speciaal abonnement;
• Vanaf je vierde jaar mag je naar school, maar pas vanaf je vijfde jaar moet je naar school;
• Je kunt vanaf 10 jaar een introductiecursus volgen om te duiken;
• Snapchat heeft voor kinderen onder de 13 jaar een SnapKidz modus waarbij je bijvoorbeeld geen foto's kunt delen;
• Vanaf 5 jaar mag je zonder je ouders vliegen in een vliegtuig. Je wordt begeleidt door een steward of stewardess van de vliegmaatschappij.

Wat mag ik als ik 12 jaar ben?

• Je mag je mening geven over dingen die over je gezin gaan. Als je ouders bijvoorbeeld gaan scheiden, mag je zeggen bij wie je wil wonen en of je nog contact wil met allebei je ouders. Jij mag zelf weten of je je oude achternaam houdt of dat je deze wil veranderen.

• Als je ouders gaan scheiden en er is een gezinsvoogd (dat is iemand die jouw familie helpt bij problemen) mag jij zelf zeggen of je nog geholpen wil worden door de gezinsvoogd;

• Is er iets met je aan de hand met je gezondheid? Dan heb je het recht om te horen wat er precies met je aan de hand is. Je mag meepraten over verdere behandeling en de arts heeft naast toestemming van jouw ouders, ook jouw toestemming nodig om met een medische behandeling te starten.

• Bij adoptie mag je je mening geven (dat betekent dat je nee mag zeggen als je niet geadopteerd wilt worden).

• Je mag een tattoo (of piercing) laten zetten, maar alleen met toestemming van je ouders. Deze moeten hierbij ook aanwezig zijn. De tattoo mag niet op je hoofd, je hals, je polsen en/of je handen.

• Als je iets gedaan hebt wat volgens de wet niet mag, mag je tijdens een rechtszaak zeggen hoe jij over de zaak denkt. Je kunt nu ook vervolgd worden. Dat betekent dat in de wet staat dat je een straf kunt krijgen voor de dingen die je gedaan hebt;

• Je mag zelf een identiteitskaart aanvragen (zonder toestemming van je ouders);

• Als je een donorvader hebt, mag je gegevens over hem opvragen bij Fiom.nl. Tot je 16e heb je hiervoor wel nog toestemming nodig van je ouder of voogd;

• Je mag zelf een paspoort aanvragen (met toestemming van je ouders).

• Je kunt een boete krijgen.

• Met instemming van jouw ouders mag je een euthanasieverzoek indienen. De politiek kijkt nu wel naar de mogelijkheid om de leeftijd hiervoor naar beneden te halen, bijvoorbeeld voor jonge kinderen die ongeneeslijk ziek zijn en heel veel pijn hebben.

Wat mag ik als ik 13 jaar ben?

• Je mag betaalde klusjes doen buiten schooltijden en een baantje hebben op zaterdag en in de schoolvakanties;

• Je kunt lid worden van de medezeggenschapsraad op school;

• Je mag een eigen account aanmaken op Instagram, Snapchat, TikTok en Facebook.

Wat mag ik als ik 14 jaar ben?

• Je mag licht werk doen in het kader van lessen op school;

• Je moet een identiteitsbewijs bij je hebben. Als je die niet aan de politie kunt laten zien, moet je een boete betalen. Wanneer je veertien bent krijg je korting op de aanschaf van een identiteitskaart, deze korting geldt voor aanvragers tot en met zeventien jaar.

• Als je iets kapot maakt van iemand anders, moet je de schade (gedeeltelijk) zelf vergoeden. Je ouders zijn mede aansprakelijk;

• Je mag leren zweefvliegen.

• Je moet een vispas aanvragen om te mogen vissen. Vissen mag vanaf nu alleen als je zo’n vispas hebt. Ben je jonger, dan kom je in aanmerking voor de jeugdvispas. Deze is goedkoper.

• Je mag jezelf verkiesbaar stellen voor de gemeenteraad, Provinciale Staten, Eerste en Tweede Kamer. Als je wordt gekozen, mag je nog geen zetel innemen. Dit mag pas vanaf 18 jaar.

• Vanaf 14 jaar kun je zelf een DigiD aanvragen, een soort digitaal paspoort. Ouders kunnen dit tot 14 jaar voor je doen, daarna niet meer. Deze DigID is strikt persoonlijk.

Wat mag ik als ik 15 jaar ben?

• Je mag bijbaantjes nemen, zoals (ochtend)kranten rondbrengen. Hierbij heb je recht op het minimumjeugdloon. Dat betekent dat als je ergens gaat werken je altijd een basisbedrag per uur krijgt voor je werk. Dat bedrag kan hoger zijn, maar mag nooit lager zijn. Op de website van de rijksoverheid lees je hoeveel uur je mag werken;

• Als je 15,5 jaar bent mag je theorie-examen voor je bromfietsrijbewijs doen.

• Je mag je PADI duikbrevet halen om in open water te duiken.

Wat mag ik als ik 16 jaar ben?

• Je bent niet meer verplicht om vijf dagen per week naar school te gaan. Je hebt op je 16e nog wel leerplicht, deze duurt tot je achttien bent. Kijk op de website van de rijksoverheid voor meer informatie over de leerplicht;

• Je mag maximaal 9 uur per dag en 45 uur per week werken. Daarbij telt schooltijd mee als arbeidstijd. Je mag ’s nachts niet werken, geen oproepdiensten doen en niet overwerken.

• Je mag een arbeidsovereenkomst (een contract met het bedrijf waar je werkt) aangaan;

• Heb je een havo-, vwo- of mbo2-diploma, dan ben je niet meer leerplichtig. Zo niet, dan heb je een kwalificatieplicht tot je 18e;

• Je mag zelf afspraken maken over medische behandelingen en je medische dossier (jouw medische informatie) inzien;

• Je mag beslissen wat er met je lichaam gebeurt als je dood gaat, bijvoorbeeld of je begraven of gecremeerd wil worden;

• Je mag officieel een WhatsApp-, YouTube- en Google-account aanmaken. Deze bedrijven controleren de leeftijd niet, maar mogen wel meer gegevens over jou verzamelen als je 16 bent;

• Je mag een brommer of scooter rijden;

• Je mag theorie-examen doen voor je autorijbewijs. Vanaf 16,5 jaar mag je ook rijles nemen;

• Je mag je zweefvliegbrevet halen (GPL, oftewel Glider Pilot License);

• Je mag je trekkerrijbewijs halen;

• Je mag een motor- en zeiljacht van 7-15 meter besturen. Je hebt wel een vaarbewijs nodig als de boot harder kan dan 20 km per uur;

• Je mag gevaarlijke sporten doen zoals sportvliegen of parachutespringen;

• Je mag naar een discotheek of kroeg zonder een volwassene. Maar: je mag geen alcohol drinken;

• Je mag seks hebben als het vrijwillig is. Het is niet strafbaar om voor je 16e seks te hebben, als het maar met iemand van jouw leeftijd is en alleen als jij het ook wilt;

• Je mag zonder toestemming van je ouders een tattoo of piercing laten zetten;

• Als je iets kapot maakt van iemand anders, moet je dit zelf vergoeden. Je kunt ook een strafblad krijgen. Als je iets heel ergs hebt gedaan, kun je onder het volwassenenrecht vallen;

• Je mag een eigen bedrijf beginnen met toestemming van een rechter;

• Je mag een testament maken;

• Je kunt je als orgaandonor laten registreren in het donorregister. Hiervoor heb je geen toestemming nodig van je ouders.

• Als meisje mag je trouwen als je zwanger bent. Je hebt wel een verklaring nodig van een arts. Als jongen mag je met een zwanger meisje trouwen als de arts hier door middel van een verklaring toestemming voor geeft. Als je tussen je 16de en 18de wil trouwen, moet je wel toestemming hebben van een voogd.

• Je kunt de rechter vragen je meerderjarig te laten verklaren als je zwanger bent. Zo kun je voor je eigen kind zorgen en het zelf opvoeden;

• Je mag je (als donorkind) zonder toestemming van ouders of voogd aanmelden voor het FIOM KID Register en de FIOM KID-DNA Databank.

Wat mag ik als ik 17 jaar ben?

• Je mag rijexamen doen en dan onder begeleiding auto rijden. Kijk op rijksoverheid.nl voor meer informatie.

• Je kunt alvast je basisbeurs aanvragen (voor als je 18 jaar wordt en gaat studeren);

• Je mag 5 dagen per week werken als je niet naar school gaat;

• Je mag in de verpleging werken;

• Je mag werken bij de landmacht en de luchtmacht en vanaf 17,5 jaar ook bij de marine;

• Als je langdurig ziek bent of een handicap hebt, mag je 4 maanden vóór je 18e verjaardag een Wajong-uitkering aanvragen.

Wat mag ik als ik 18 jaar ben?

• Als je achttien wordt, ben je meerderjarig. Dit betekent dat je bij allerlei zaken geen toestemming meer nodig hebt van je ouders. Het betekent ook dat je voor de wet meerderjarig bent en dus ook gestraft wordt als volwassene wanneer je de wet overtreedt;

• Je mag een lening aangaan. Je bent zelf verantwoordelijk als je schulden maakt;

• Je moet een zorgverzekering hebben, en betalen (tot nu toe was je samen met je ouders verzekerd). Je krijgt zorgtoeslag om de zorgverzekering te betalen;

• Je mag ook huursubsidie aanvragen als je tenminste niet te duur huurt;

• Je kunt je alvast inschrijven bij een woningbouwvereniging (tip);

• Vanaf je achttiende mag je trouwen (zonder toestemming van je ouders) of bij de gemeente vast laten leggen dat je samenleeft met iemand anders;

• Als je via je vader of moeder alimentatie krijgt (omdat je ouders gescheiden zijn), mag je dit op je eigen rekening ontvangen;

• Je mag alcohol, sigaretten en wiet kopen.

• Je mag meedoen aan de lotto, naar het casino of een speelautomatenhal;

• Je mag stemmen en er mag op je gestemd worden. Er mocht ook al op je gestemd worden toen je jonger was, alleen mag je vanaf je 18e pas de gemeenteraad, provincie of Tweede Kamer in;

• Je mag minister-president worden;

• Als je een mbo opleiding volgt, kun je vanaf nu studiefinanciering ontvangen. Je OV-studentenkaart kun je al voor je 18de krijgen. (Bij een hbo of wo-opleiding kun je studiefinanciering en een OV-studentenkaart krijgen zodra je start met je opleiding, daar maakt het niet uit hoe oud je bent);

• Als je naar school gaat en je bent aan het begin van het schooljaar (1 augustus) 18 ben je verplicht om lesgeld te betalen;

• Zit je nog op vmbo, havo of vwo, dan kun je hiervoor een tegemoetkoming krijgen;

• Je hebt geen kwalificatieplicht (leerplicht) meer.

• Je mag zonder coach autorijden als je je rijbewijs hebt;

• Je mag zelf een kamer of huis huren of kopen en zelf het contract ondertekenen;

• Je mag ’s nachts gaan werken;

• Je mag zelf iemand aanklagen;

• Je mag bij de politie gaan werken;

• Je kunt zelf een uitkering aanvragen;

• Je kunt een bankrekening openen zonder toestemming van je ouders;

• Je kunt je voor- of achternaam laten veranderen (onder bepaalde voorwaarden);

• Je mag vuurwerk (in alle 3 de categorieën) kopen en afsteken;

• Je kunt voogd worden van een minderjarig kind;

• Je mag een eigen bedrijf starten zonder toestemming van je ouders.

• Als je jeugdhulp ontvangt, dan loopt dit in veel gevallen af;

• Je mag bloed doneren;

• Je mag zelf beslissen of je orgaandonor wilt worden na eventueel overlijden;

• Je mag zelfstandig een euthanasieverzoek indienen.

Wat mag ik als ik 19 jaar ben?

• Je mag werken als taxichauffeur.

Wat mag ik als ik 21 jaar ben?

• Je ouders zijn niet meer verplicht om voor je te zorgen. Ze hebben dan geen onderhoudsplicht meer.
• Je mag een busrijbewijs halen.
• Je hebt recht op het minimumloon voor volwassenen.

Financiële verantwoordelijkheid

Zodra je achttien bent geworden, eindigt de aansprakelijkheid van je ouders. Wat niet eindigt, is de financiële verantwoordelijkheid. Ouders zijn tot je 21e verplicht bij te dragen aan de kosten van jouw levensonderhoud. Deze regel is er omdat veel jongeren van achttien nog niet zijn uitgeleerd. Studeren is duur en studenten hebben weinig tijd voor bijbaantjes. Daarom hebben ze het geld van de ouders vaak hard nodig.

Deze financiële verantwoordelijkheid slaat alleen op het levensonderhoud en niet op bijvoorbeeld schulden die je zelf hebt gemaakt. Daarvoor ben je zelf verantwoordelijk.

Wat mag ik als ik 25 jaar ben?

• Je mag burgemeester worden.

Meer informatie

Check de leeftijdsladder op Kinderrechten.nl of zoek op rijksoverheid.nl