Je organen afstaan na je dood ja of nee? Het is niet een keuze die je zo eventjes maakt. Aan de ene kant kun je mogelijk iemands leven redden, maar aan de andere kant vind je het misschien helemaal geen fijn idee dat je organen gebruikt worden nadat je bent overleden. In dit thema bekijken we hoe het nu zit met orgaandonatie.

Huh, ik ben al donor?

Het zou zomaar eens kunnen zijn dat je al donor bent. Sinds 1 juli 2019 wordt iedereen van 18 jaar en ouder die niks aangeeft in het donorregister automatisch geregistreerd als “geen bezwaar”.

Geen bezwaar tegen orgaandonatie betekent dat je organen na je overlijden naar een patiënt kunnen gaan. De arts in het ziekenhuis bespreekt dit met je familie. Alleen als je familie héél zeker weet en kan uitleggen aan de arts dat je echt geen donor wilde worden, dan word je ook geen donor. Het is dus belangrijk dat je familie weet wat je keuze is en je een keuze invult. Dat kan veel rompslomp besparen op een toch al pijnlijk moment.

Je kunt er ook voor kiezen om gedeeltelijk donor te worden. Dus dat ze wel jouw darmen of longen mogen gebruiken, maar bijvoorbeeld niet jouw ogen.

Als je niet zeker weet of je wel of geen donor bent, of voor welke organen/weefsel je toestemming hebt gegeven, dan kun je dit checken op het donorregister van het ministerie van volksgezondheid. Hier vind je ook meer informatie.

Hoe zit het?

Als je je organen doneert na je dood, dan help je andere mensen die heel ziek zijn. Zij kunnen blijven leven met een donororgaan, zoals een nier, longen of een lever. Ook weefsels zijn belangrijk. Mensen met oogproblemen kunnen soms weer zien dankzij oogweefsel van een donor.

Het vaststellen van de dood gebeurt volgens strenge regels en door meerdere artsen. Als je hersendood wordt verklaard betekent dat dat je organen nog wel functioneren, maar dat je hersenen te erg beschadigd zijn en dat je dus nooit meer wakker zult worden.

Wanneer je hersendood wordt verklaard, dan heeft je familie tijd om afscheid van je te nemen. Tussen het vaststellen van het overlijden en de operatie kan veel tijd zitten, wel vier tot twaalf uur. Totdat de operatie start is er tijd om afscheid te nemen.

Al deze tijd blijft je lichaam aan een beademingsmachine liggen. Dit is om te zorgen dat jouw organen nog wel zuurstof krijgen. Ook kan het hart nog kloppen.

Na de operatie wordt het lichaam teruggegeven aan de familie en ziet alles er weer netjes uit.

Waarom niet?

Niet iedereen wil donor zijn. Er zijn verschillende geloofsovertuigingen waarbij het erg belangrijk is dat het lichaam intact blijft na de dood.

Een andere reden om geen donor te willen zijn is dat de familie dan afscheid moet nemen van een 'warm' lichaam. Het lichaam ligt immers nog aan de beademing. Ook krijgen mensen er een naar gevoel bij dat er in je lichaam wordt gesneden nadat je bent overleden.

In onderstaand filmpje is iemand aan het woord die haar man heeft verloren en door de orgaandonatie minder goed afscheid van hem heeft kunnen nemen.

Waarom wel?

Elk jaar redden orgaandonoren de levens van ongeveer 800 mensen. Eén donor kan drie mensenlevens redden en er nog meer verbeteren. Jaarlijks overlijden ongeveer 150 mensen die wachten op een orgaan. Wanneer iedereen zich zou inschrijven als orgaandonor, dan kunnen tientallen levens per jaar worden gered.

De kans dat je na je overlijden ook echt orgaandonor wordt is overigens erg klein. Een orgaandonor moet altijd op een intensive care (IC) van een ziekenhuis overlijden en beademd worden door een machine. Bovendien moeten de organen geschikt zijn voor transplantatie.

Ik wil donor worden

Je mag vanaf je twaalfde zelf beslissen of je orgaandonor wilt worden of niet. Dat doe je op donorregister.nl. Als je aangegeven hebt dat je orgaandonor wilt zijn, dan kunnen je nabestaanden dit niet tegenhouden denk dus wel goed na over je keuze!

Doneren als je leeft

Stel dat iemand in jouw familie of vriendenkring ernstig ziek wordt en een orgaan nodig heeft, zoals een nieuwe nier. Dan kan het zijn dat jij één van je twee nieren aan deze persoon doneert. Naast nieren kun je ook een deel van je lever een deel van je longen en stamcellen (uit je bloed of beenmerg) doneren.

Meer informatie

• Rijksoverheid over orgaan en weefseldonatie
• Transplantatiestichting.nl
• 7 fabels en feiten over orgaandonatie van visie.eo.nl
• Het donorregister van de rijksoverheid
• NOS: Yvonne leeft met een donorhart
• NOS: Maartje kreeg een dubbele handtransplantatie en kan nu bijna alles weer