De Europese Unie komt veel in het nieuws. Het is soms niet duidelijk wie wat doet. De vraag komt dan vaak op: hoe zit de Europese Unie eigenlijk in elkaar?

De Europese Unie is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. Sinds 1 juli 2013 bestaat de Europese Unie uit 28 landen, met in totaal meer dan 500 miljoen inwoners! De deelnemende landen hebben een aantal organisaties opgericht om bepaalde zaken goed te laten verlopen. De belangrijkste zijn het Europees Parlement, Europese Commissie, Europese Raad en het Europese Hof van Justitie.

Het Europees Parlement debatteert over de Europese wetten en het beleid. De Europese Commissie stelt de wet- en regelgeving op. De Europese Raad keurt samen met het Europees Parlement de wetten. Ook besluiten ze tweemaal per jaar over het beleid van de Europese Unie. Als laatste oordeelt het Europese Hof van Justitie over de uitvoer van de wetten in de verschillende landen.

Europees Parlement

Inwoners van Europa, vanaf 18 jaar, mogen één keer in de vijf jaar naar de stembus om een nieuw Europees Parlement te kiezen. Op dit moment kunnen we alleen nog op onze eigen (Nederlandse) kandidaten stemmen. De laatste verkiezingen waren in mei 2014, de volgende verkiezingen zijn in 2019.

Het Europees Parlement kan je vergelijken met de Tweede Kamer. Alleen mag het Europees Parlement geen eigen wetten maken. Het maken van wetten is (nog) een bevoegdheid van de Europese Commissie. Het Europees Parlement praat wel over de nieuwe wetten en kan daarin eventueel veranderingen aanbrengen. Ze zijn samen met de Europese Raad bevoegd om wetten aan te nemen, te wijzigen en af te wijzen. Ze besluiten ook over de begroting van de Europese Unie. Het parlement houdt daarnaast toezicht op de werkzaamheden van de EU-instellingen. Ook stemmen ze over de voordracht van nieuwe commissarissen.

Dus het Europees Parlement wijzigt en besluit niet alleen over Europese wetgeving, maar controleert ook de uitvoer van de wetten. Door de jaren heen heeft het Europees Parlement steeds meer bevoegdheden gekregen en daarmee wordt de invloed van de burger steeds meer vergroot. Het Europees Parlement is namelijk de enige instelling van de Europese Unie die door de inwoners van de EU wordt gekozen.

Europese partijen

Het Europees Parlement heeft 751 zetels, verdeeld in acht fracties. Nederland heeft recht op 26 zetels. In volgorde van grootte in het Europees Parlement staan in de tabel de politieke partijen genoemd. Sinds 1 juli 2014 is de voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz.

Los van die partijen, is er nog een aantal leden niet ingeschreven bij een Europese partij. Het is niet handig om je niet aan te sluiten bij een fractie, omdat je spreektijd wordt bepaald op basis van de grootte van je fractie. Als je een heel kleine fractie bent, mag je dus maar heel weinig spreken. Het Europese Parlement vertegenwoordigt met alle partijen de hele Europese Unie en dus niet de landen afzonderlijk.

Europese Raad – Europese Top

In de Europese Raad zitten de regeringsleiders van de 28 Europese landen, die zich elk inzetten voor hun eigen land. Voor Nederland is dat Mark Rutte. Bijeenkomsten van de Europese Raad zijn heel belangrijk, zij bepalen de politieke richting en de prioriteiten van de Europese Unie. Deze vergaderingen worden altijd breed in de media besproken, daar wordt het dan een Europese Top genoemd. Dus als je hoort over een Europese Top waaraan Mark Rutte deelneemt, dan weet je dat het gaat om een vergadering van de Europese Raad.

De Europese Raad heeft heel veel macht, terwijl de leden ervan helemaal niet gekozen zijn door de inwoners van de EU. De Raad staat onder vaste voorzitterschap van Donald Tusk. De voorzitter van de Europese Commissie is ook vaak bij de vergaderingen aanwezig.

Europese Commissie

Waar het Europees Parlement doet denken aan de Nederlandse Tweede Kamer is de Europese Commissie een soort Europese regering, het beste te vergelijken met het Nederlandse kabinet. De commissarissen (de Europese ‘ministers’) worden gekozen door de Europese Raad. Daarna zal het Europese Parlement een openbare hoorzitting houden waarbij de kandidaten aan de tand worden gevoeld. Vervolgens wordt gestemd over de kandidaten, bij onvoldoende steun moet de kandidaat worden vervangen.

Elke vijf jaar na de Europese Parlementsverkiezingen worden de nieuwe commissarissen gekozen. Ze komen ieder uit een andere lidstaat, met een totaal van 28 commissarissen. Elke commissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsterreinen. Voorbeelden van beleidsterreinen zijn landbouw, handel, mensrechten, milieu of buitenlands beleid. Bekende commissarissen zijn Jean-Claude Juncker (voorzitter), Federica Mogherini (Buitenlandse Zaken) en de Nederlandse Frans Timmermans, die gaat over vermindering regels en duurzame ontwikkeling in de EU.

De Europese Commissie is de enige instelling die nieuwe wetten kan voordragen, het Europees Parlement beslist over uiteindelijk over de wetten. Landen en lobbygroepen proberen invloed uit te oefenen op de voorstellen van nieuwe wetten. Lobbygroepen zijn De commissarissen moeten het belang van de Europese Unie als geheel behartigen, niet dat van hun eigen land. Dus Frans Timmermans handelt niet namens Nederland, maar namens de Europese Unie.

Sinds 2014 moet bij het kiezen van de voorzitter van de Europese Commissie ook de verkiezingsuitslag van de Europese verkiezingen worden meegenomen. De kandidaat van de winnende politieke Europese partij maakt de meeste kans op de voordracht door de Europese Raad. Op dit moment is Jean-Claude Juncker voorzitter van de Europese Commissie.

Wetsvoorstellen

Veel wetten worden op verzoek van organisaties, bedrijven of landen gemaakt. Ze kunnen grote voordelen voor de inwoners van de Europese Unie hebben. Voorbeelden hiervan zijn dat je beltegoed niet verloren meer mag gaan en dat als je in andere EU land bent nu veel goedkoper kan bellen dan jaren geleden. Of dat je binnenkort overal de zelfde aansluitingen hebt voor opladen. Allemaal gemakken voor de consument. Natuurlijk zijn er ook wetten die het voor bepaalde groepen lastiger maken.

Themaplaatje: Kolja21 (Own work) [GFDL or CC BY 3.0], via Wikimedia Commons

Andere plaatjes: eigen werk